ثبت شرکتها در قانون تجارت ایران دارای چه اهمیتی می‌باشد؟
با توجه به اهمیت شرکتهای تجاری از جمله داشتن شخصیت حقوقی، دولت باید حداقل در روند ثبت شرکتها نظارت نماید تا شرکتهای ثبت شده وسیله‌ای برای سوء‌استفاده نباشد.
کودکی که تازه متولد می‌شود، هزاران وسیله در طبیعت موجود است که برای رشد از آن استفاده می‌کند و در حقیقت این عوامل برای این به وجود آمده که کودک پرورش یافته و بزرگ شود و تا به مرحله بلوغ برسد. چنین شخصی که هزاران عامل در تربیت او دخالت داشته‌اند تا بتواند در جامعه به وظیفه خود عمل کند، می‌تواند شخصاً و بدون نیاز به دیگری احتیاجات خود را برطرف کند. بنابراین قانون برای او وظایف و تکالیفی معین کرده است که حقاً قادر به انجام آن است.
بنابراین به وجود آوردن یک شخصیت حقوقی که همانند شخصی عاقل و بالغ می‌تواند معاملات و کارهای مهم تجاری انجام دهد و حتی دارای حقوق و تکالیفی باشد، چگونه بدون نظارت مقامی که جامعه به وسیله وضع قانون تعیین کرده است امکان‌پذیر خواهد بود؟
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره ثبت شرکت در ایران
آشنا شوید: خدمات ثبت شرکت توسط کارشناسان ثبت ایلیا
قانون تجارت مقررات بسیاری برای شرکتهای تجاری وضع کرد که رعایت هر یک از آن‌ها لازم و ضروری است. ولی در هنگام ثبت شرکت یک رسیدگی و بازرسی کلی و دقیق لازم است تا مشخص شود تشکیل این شخصیت حقوقی، مقررات ثبت شرکتها را رعایت کرده است.
ثبت شرکت نه تنها وسیله‌ای است که دولت مقررات شرکتهای تجاری را کنترل می‌نماید، بلکه مزیت‌های مهم دیگری هم دارد که از نظر شرکاء شرکت و مراجعین آن دارای اهمیت بسیار است که در زیر به آن‌ها اشاره می‌شود:
- وقتی ثبت شرکت انجام می‌شود، قراردادهای بین شرکاء رسمیت می‌یابند و بعدها هیچ یک از شرکاء نمی‌توانند مانند اسناد غیر رسمی از وجود شرکت‌نامه و اساسنامه و سایر تصمیماتی که به ثبت می‌رسد اظهار بی‌اطلاعی نموده و یا به ایراداتی که درباره اسناد غیر رسمی ممکن است وارد نمود استناد نمایند.
- ثبت شرکت از نظر معامله کنندگان با شرکت از اهمیتی برخوردار است که بدون در نظر گرفتن آن اغلب نمی‌توانند با شرکت معامله کنند. چون کسی که قرارداد مهمی با شرکت منعقد می‌کند یا معامله مهمی انجام می‌دهد باید از سرمایه شرکت، اختیار مدیران و در نهایت قدرت این شخصیت حقوقی اطلاع داشته باشد. نکات مهم و ضروری هر شرکت در روزنامه‌های کثیرالانتشار آگهی می‌شود تا همه از آن اطلاع پیدا کنند، علاوه بر آن، به گونه‌ای که در بیشتر کشورها ممنوع است هر شخص خارجی حتی اگر ظاهراً ذینفع باشد به پرونده‌ای که برای ثبت شرکت در اداره ثبت شرکتها تشکیل شده می‌تواند مراجعه و از محتویات آن اطلاع حاصل کند.
در کشور ما این قسمت ضمن آئین‌نامه مصوبه خرداد ۱۳۱۰ و مقررات ۱۰ اسفند ۱۳۲۷ وزارت دادگستری مقرر گردیده «مراجعه به دفاتر ثبت شرکتها اعم از ایرانی و خارجی برای عموم آزاد و هز ذینفعی می‌تواند از مندرجات آن سواد مصدق تحصیل کند». - همانطور که در بالا اشاره شد ثبت شرکت نوعی رسیدگی است که متصدیان امر انجام می‌دهند تا معلوم شود آیا برای به وجود آوردن این شخصیت حقوقی دقت‌های لازم صورت گرفته یا خیر؟
در قانون تجارت گذشته مصوب سال ۱۳۰۳ – ۱۳۰۴ مقرراتی درباره ثبت شرکتها وضع شده بود که مربوط به شرکتهای داخلی می‌شد و از شرکتهای خارجی نامی برده نشده بود.
شرکتهای خارجی شرکت‌هایی هستند که در کشورهای دیگر تشکیل و به وسیله تاسیس شعبه در ایران به امر تجارت مشغول هستند.
چون این شرکتها باید از لحاظ رعایت نظم تحت نظارت دولت باشند و به ثبت برسند. قانون ثبت شرکتها در تاریخ ۱۸ خرداد ۱۳۱۰ تصویب و به موجب آن شرکتهای خارجی ملزم به ثبت گردیدند و برای ثبت شرکت های داخلی هم مقرراتی اضافه شد. در قانون تجارت مصوب سال ۱۳۱۱ و مخصوصا در مواد الحاقی به قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷ موادی درباره به ثبت شرکتها وضع شده که رعایت نکردن آن باعث انحلال شرکت خواهد شد.
طبق ماده ۱۹۵ قانون تجارت «ثبت کلیه شرکتهای مذکور در این قانون الزامی و تابع مقررات قانونی ثبت شرکتها است» که ترتیب اجرای آن را وزارت دادگستری با تنظیم آیین‌نامه‌هایی مشخص می‌نماید. وزارت دادگستری در آئین‌نامه مصوبه ۲ خرداد ۱۳۱۰ در اجرای قانون ثبت شرکتها و آئین‌نامه مصوب اردیبهشت ۱۳۱۱ در اجرای قانون تجارت و سایر موادی که بعداً اضافه شده ترتیب ثبت شرکتها را تعیین نموده است.
ثبت شرکت های تجاری به سه دسته تقسیم می‌شود:
- شرکتهای داخلی
- شرکتهای خارجی
- شرکتهای بیمه
