مفقود شدن برات در دو حال ممکن است پیش بیاید:
- در صورتی که برات به رویت براتگیر نرسیده باشد. براساس ماده ۲۶۱ قانون تجارت «در صورت مفقود شدن برات قبول نشده، صاحب آن میتواند وصول وجه را برحسب نسخه دوم یا سوم یا چهارم… تا آخر درخواست کند و این تنها موردی است که حکم ماده ۲۵۹ قانون تجارت که فوقاً مذکور شد صدق مینماید.
- هنگامی که بعد از قبولی براتگیر، مفقود شدن برات روی دهد، در این صورت پرداخت از روی نسخههای دیگر و فقط به موجب امر دادگاه خواهد بود. به این طریق که دارنده برات پس از بدست آوردن نسخه دیگر برات، به دادگاه مراجعه و با دادن ضامن وصول آن را از محالعلیه مدیون مطالبه میکند. ضامنی که معرفی شود باید استطاعت مالی برای ضمانت داشته باشد و مدت آن سه ساله خواهد بود اگر در طی مدت سه سال رسماً مطالبه یا اقامه دعوی نشده باشد دیگر از این حیث دعوی برعلیه ضامن در دادگاه مسموع نخواهد بود. حال اگر نسخهای که قبولی نوشته شده پیدا شود چون تادیه به موجب امر دادگاه بوده است، براتگیر مجبور به پرداخت مجدد نیست بلکه اگر دارنده سند قبل از مدت سه سال بر براتگیر اقامه دعوی نمود میتواند مطابق قانون به جلب ثالث (گیرنده وجه برات و ضامن او) اقدام نماید.
طریقه بدست آوردن نسخههای دیگر برات در زمان مفقود شدن برات
شخصی که برات را مفقود نموده اعم از اینکه قبولی در آن نوشته شده باشد یا خیر باید مبادرت به دو عمل نماید:
- برای تحصیل نسخه ثانی باید به ظهرنویسی که بلافاصله قبل از او بوده است رجوع نماید، ظهرنویس مزبور ملزم است به صاحب برات اختیار مراجعه به ظهرنویس مقبل خود داده و راهنمایی کند و همچنین هر ظهرنویسی باید اختیار رجوع به ظهرنویس ماقبل خود بدهد تا به براتدهنده برسد، مخارج این اقدامات برعهده صاحب برات مفقود شده خواهد بود. ظهرنویس در صورت امتناع از دادن اختیار مسئول تادیه وجه برات و خساراتی است که بر صاحب برات مفقود وارد شده است.
- اگر با وجود تقاضا از تادیه وجه برات امتناع شود، صاحب برات میتواند تمام حقوق خود را به موجب اعتراضنامه محفوظ بدارد و اعتراضنامه باید در ظرف ۲۴ ساعت از تاریخ وعده برات تنظیم شده و در مواعد و ترتیبی که برای سایر اعتراضها معین شده است به براتدهنده و ظهرنویسها ابلاغ گردد.