مدیران تصفیه در تمام شرکتهای تجارتی چه وظایفی دارند؟

براساس ماده ۲۰۷ قانون تجارت وظیفه مدیران تصفیه در تمام شرکتهای تجارتی عبارتست از:

۱- خاتمه دادن به کارهای جاری

هنگامیکه شرکت منحل می‌شود طبق عادت تمام کارهای خود را انجام نداده و اغلب کارهای نیمه‌ تمام دارد که باید انجام شود و اگر انجام تعهدات به عهده‌ی تعویق بیفتد به ضرر شرکت خواهد بود. مدیران تصفیه در تمام شرکتهای تجارتی باید کارهای جاری را خاتمه دهند. مثلاً جنسی که قبلاً سفارش داده شده باید وارد کند و اگر در گمرک است خارج نماید و در صورتیکه صلاح دانست به فروش برساند.

۲- اجرای تعهدات

اگر شرکت تعهداتی داشته باشد، مدیران تصفیه در تمام شرکتهای تجارتی باید به آن عمل کنند و اگر اشخاصی به نفع شرکت تعهداتی داشته انجام آن را بخواهند. براساس ماده ۲۰۸ قانون تجارت: اگر برای اجرای تعهدات شرکت معاملات جدیدی لازم شود متصدیان تصفیه انجام خواهند داد. باید دانست که مدیران تصفیه در تمام شرکتهای تجارتی به هیچ وجه مجاز در معامله نیستند مگر برای اجرای تعهدات والا همان عملیات شرکت را چندین سال ادامه دادن نقض غرض خواهد بود.

۳- وصول مطالبات و جواب‌گویی دعاوی

وصول مطالباتی که شرکتهای تجارتی دارند به عهده مدیران تصفیه است. هرزمان از پرداختن استنکاف شود، مدیران تصفیه در تمام شرکتهای تجارتی می‌توانند به دادگاه  شکایت نمایند و یا در اجرای ثبت اسناد اقدام به صدور اجرائیه نماید. «متصدیان تصفیه حق دارند شخصاً یا به‌ توسط وکیل از طرف شرکت محاکمه نمایند». بنابراین برای وصول مطالبات و یا جواب‌گویی اشخاصی که برعلیه شرکت اقامه دعوی می‌نمایند داشتن وکالت‌نامه جدید لازم نیست و مدیر تصفیه حق همه‌ گونه اقدام را دارد، ولی حق اصلاح و تعیین حکم (جز در مواردیکه طبق قانون حکمیت اجباری است) ندارند و دستور آن نسبت به شرکتهایی که شرکای ضامن دارند به این طریق است «متصدی تصفیه وقتی حق اصلاح و تعیین حکم دارد که شرکا ضامن به او اجازه داده باشند، مواردیکه به حکم قانون حکمیت اجباری است از این قاعده مستثنی است» و نسبت به شرکتهای سهامی ماده ۲۱۲ قانون تجارت مقرر داشته:

مدیران تصفیه در تمام شرکتهای تجارتی همه‌ی اختیارات لازم را جهت امر تصفیه حتی از طریق دعوی و ارجاع به داوری و حق سازش دارا می‌باشند… محدود کردن اختیارات مدیران تصفیه باطل و بی‌اثر است.

۴- تنظیم بیلان

مدیران تصفیه در تمام شرکتهای تجارتی باید هرچه زودتر بیلان شرکت را تنظیم و نفع و زیان آن را اعلام نمایند تا شرکا بدانند که نتیجه عملیات شرکت به کجا انجامیده است.

۵- تقسیم دارایی شرکت

براساس ماده ۲۱۱ قانون تجارت: آن قسمت از دارایی شرکت که در مدت تصفیه محل احتیاج نیست، بطور موقت بین شرکا تقسیم می‌شود ولی متصدیان تصفیه باید معادل قروضی که هنوز موعد تأدیه آن نرسیده است و همچنین معادل مبلغی که در حساب بین شرکا مورد اختلاف است موضوع نمایند. مدیران تصفیه در تمام شرکتهای تجارتی نباید بدون جهت پرداخت، سهم شرکا را به تعویق بیاندازند بلکه آن قسمت که مورد نزاع است یا برای طلب احتمالی شخص ثالث موضوع می‌شود کنار گذارده و بقیه را موقتاً به شرکا بپردازند.

وظیفه دیگر مدیران تصفیه در تمام شرکتهای تجارتی تصفیه حساب شرکا نسبت به سهم و تعیین سهم هریک از نفع و ضرر است. اگر بین شرکا اختلافی حاصل شود به شرحی که در ماده ۲۱۲ قانون تجارت ذکر شده «رفع اختلاف در تقسیم به محکمه بدایت رجوع می‌شود» که قائم مقام محکمه تجارت سابق است.

نسبت به شرکتهایی که مسئولیت شرکا محدود به سرمایه است مانند شرکتهای سهامی و با مسئولیت محدود و تعاونی «تقسیم دارایی… بین شرکا خواه در ضمن مدت تصفیه و خواه پس از ختم آن ممکن نیست مگر آنکه قبلاً سه مرتبه در مجله رسمی و یکی از جراید اعلان و یک‌سال از تاریخ انتشار اولین اعلان در مجله گذشته باشد (درباره شرکتهای سهامی ماده ۲۲۵ اصلاحی مدت را شش ماه قرار داده است). هرگاه مدیر تصفیه رعایت این دستور را ننماید مسئول طلبکاران شرکت بوده و براساس ماده ۲۱۶  قانون تجارت: تخلف از آن متصدیان تصفیه را مسئول خسارت طلبکارانی قرار خواهد داد که به طلب خود نرسیده‌اند».
روشن است که هیچ‌یک از شرکا به سهم‌الشرکه غیرنقدی که در موقع ورود به شرکت داشته‌اند حقی نخواهند داشت بلکه غیرنقدی جزء سرمایه شرکت بوده و باید به فروش رسیده و به تمام شرکا به نسبت سهمی که دارند داده شود.
برای اینکه پس از انحلال شرکت اختلافی پیش نیاید، قانون مقرر داشته «دفاتر هر شرکتی که منحل می‌شود با نظر مدیر ثبت اسناد در محل معینی از تاریخ ختم تصفیه تا ده سال محفوظ خواهد ماند».