شرکت های خارجی در قانون تجارت ایران چه تعریفی دارند؟
شرکت های خارجی برای ثبت شعبه‌های خود به رسیدگی در امور نیاز دارند زیرا این درست نیست که شرکت های داخلی به طور کامل تحت نظم و قاعده باشند ولی شرکت های خارجی بدون رعایت تشریفات هر نوع عملی که بخواهند به نام شرکت مقیم خارج انجام دهند. به این دلیل در کشورهای متمدن، شعبه هر کدام از شرکت های خارجی که در داخل کشور آن‌ها تأسیس می‌شود، اولین کاری که از آن انتظار دارند به ثبت رساندن شرکت می‌باشد.
امروزه بازار بعضی از شرکت های تجارتی به علت زیادی سرمایه بسیار وسیع و اغلب در خارج از کشوری که اقامت دارند، به خرید و فروش یا سایر اعمال تجارتی مشغولند. این گونه شرکت ها گرچه در جای اصلی خود به ثبت رسیده‌اند. اما به دلیل اشتغال تجارت در کشور خارجه، کشورهای دیگری که شعب این قبیل شرکت ها در آنجا به اسم شرکت مقیم کشور بیگانه معامله می‌نمایند، حتما باید در امور مربوط به آن رسیدگی لازم انجام گیرد.
مجوز و دستور ثبت شرکت های خارجی براساس قانون ثبت شرکت ها مصوب ۱۵ خرداد ۱۳۱۰ بوده و براساس ماده ۳ قانون مذکور از تاریخ اجرای آن هر کدام از شرکت های خارجی برای این که بتوانند به وسیله‌ی شعبه یا نماینده به امور تجارتی یا صنعتی یا مالی در ایران مبادرت نماید، باید در مملکت اصلی خود قانونی شناخته شده و در اداره‌ی ثبت اسناد تهران به ثبت رسیده باشد.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و تدوین قانون اساسی مورخ ۱۳۵۸ چون در ذهن مردم خاطرات بدی از دخالت بیگانگان، مخصوصا شرکت های چند ملیتی در امور اقتصاد ایران و در نتیجه غارت اموال ملی وجود داشت، به این خاطر برای کوتاه کردن دست اجانب در اصل ۸۱ قانون اساسی مقرر گردید: دادن امتیاز تشکیل شرکت ها و مؤسسات در امور تجارتی و صنعتی و کشاورزی و معادن و خدمات به خارجیان مطلقاً ممنوع است.
اصل ذکر شده در عمل تولید اشکالات زیادی نمود، زیرا اکثر کشورهای جهان برای برطرف کردن احتیاجات خود مخصوصا در زمینه‌های تکنولوژی و صنعت محتاج به همیاری و مساعدت سایر کشورها هستند و ایران نیز از این قائده مستثنی نمی‌باشد. پس برای رفع این مشکل اداره ثبت شرکت ها بر مبنای اظهار نظر شورای نگهبان فقط زمانی اقدام به ثبت شرکت های خارجی (شعبه یا نماینده) می‌نماید که قبلا با یکی از ادارات یا نهادهای دولتی قرارداد منعقد کرده باشد، یعنی فقط شرکت های خارجی را که طرف قرارداد با دولت جمهوری اسلامی ایران هستند می‌توان به ثبت رسانید.
به موجب مقررات مورخه ۱۰ اسفند ۱۳۲۷ وزارت دادگستری، ثبت شرکت های خارجی منحصراً در تهران و در اداره‌ی ثبت شرکت ها به عمل خواهد آمد. برای ثبت هر شرکت خارجی تسلیم اسناد ذیل لازم است:
- اظهارنامه‌ی ثبت.
- یک نسخه مصدق از اساسنامه شرکت.
- براساس ماده ۵ آئین نامه: یک نسخه مصدق از اختیارنامه نماینده عمده شرکت در ایران و در صورتی که شرکت چند نماینده مستقل در ایران داشته باشد، یک نسخه مصدق از اختیارنامه هر یک از آن‌ها.
اظهارنامه باید به زبان فارسی نوشته شده و دارای نکات ذیل باشد:
- نوع کامل شرکت.
- نوع شرکت از سهامی و ضمانتی و مختلط و غیره.
- مرکز اصلی شرکت و نشانی صحیح آن.
- تابعیت شرکت.
- مقدار سرمایه شرکت در تاریخ تقاضا.
- آخرین بیلان شرکت مشروط بر اینکه قوانین جاریه یا عرف تجاری کشور اصلی شرکت و یا اساسنامه خود شرکت انتشار بیلان را مقرر کرده باشد.
- در چه محل و چه تاریخ و در نزد کدام مقام صلاحیت دار شرکت تقاضا کننده مطابق قوانین کشور اصلی خود ثبت شده است.
- شرکت به چه نوع امر صنعتی یا تجارتی و مال در ایران مبادرت می‌نماید.
- شعب آن در کدام یک از نقاط کشور است.
- نماینده عمده شرکت در ایران کیست و اگر شرکت چند نماینده مستقل دارد چه اشخاصی هستند؟
- اسم و آدرس صحیح شخص یا اشخاصی که مقیم در ایران بوده و برای دریافت همه‌ی ابلاغات مربوط به شرکت صلاحیت دارند.
- براساس ماده ۶ آئین نامه: تعهد به این که همه ساله یک نسخه از آخرین بیلان شرکت را در صورتی که بیلان ذکر شده مطابق ماده ۶ قابل انتشار باشد به اداره ثبت شرکت ها بدهند.
براساس ماده ۷ آئین نامه: رونویس اساسنامه شرکت و اختیارنامه نماینده عمده آن در ایران و اگر شرکت چند نماینده‌ی مستقل در ایران داشته باشد اختیارنامه آن نمایندگان و همچنین آخرین بیلان شرکت باید در مرکز اصلی شرکت توسط شخص یا اشخاصی که از طرف شرکت حق امضا دارند تصدیق گردد، امضای آن شخص و یا اشخاص باید به تصدیق مقام صلاحیت دار کشوری که امضا در آنجا واقع شده و نماینده سیاسی یا قونسولی ایران در کشور ذکر شده و یا نماینده سیاسی و یا قونسولی دولت متبوع شرکت در ایران برسد. تمامی اوراقی که شرکت برای ثبت ارائه می‌دهد باید به فارسی تهیه شده و یا ترجمه مصدق آن به فارسی پیوست باشد. ثبت در دفتر مخصوصی خواهد بود که برای شرکت های خارجی تخصیص داده شده و مفاد اظهارنامه در آن به ثبت می‌رسد.
