تبدیل سهام شرکتهای سهامی چرا و چگونه انجام می‌شود؟
پس از ثبت شرکت سهامی و شروع به فعالیت آن، ممکن است نظر به مصالحی سهام با نام و سهام بی نام به یکدیگر تبدیل شوند. این تبدیل سهام به شرطی پذیرفته می‌شود که اساسنامه شرکت اجازه آن را داده باشد و الا مجمع عمومی فوق‌العاده نسبت به ثبت تغییرات اساسنامه اقدام می‌کنند و اجازه تبدیل را در اساسنامه می‌گنجاند.
تبدیل سهام با نام به بی نام
تبدیل سهام با نام به سهام بی نام موقعی اتفاق می‌افتد که شرکت به علت عدم تأدیه قیمت سهام ناچار بوده سهام با نام منتشر نماید و بعداً که تمام آن پرداخت شد برای تسهیل در فروش سهام قصد دارد سهام خود را به بی نام تبدیل نماید. برای این که تمام دارندگان سهم از تصمیم شرکت مطلع شوند باید این تصمیم فقط یک نوبت آگهی در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی‌های مربوط به شرکت در آن منتشر می‌شود درج و مهلتی که کمتر از دو ماه نباشد به صاحبان سهام داده شود تا برای تبدیل سهام خود به مرکز شرکت مراجعه کنند.
براساس ماده ۴۷ قانون تجارت پس از انقضای مهلت مذکور برابر تعداد سهامی که تبدیل نشده است سهام بی نام صادر و در مرکز شرکت نگاهداری شود تا هر موقع که دارندگان سهام با نام مراجعه نمودند سهام با نام آنان اخذ و باطل و سهام بی نام به آنها داده شود
تبدیل سهام بی نام به با نام
زمانی که شرکت بخواهد به جهت مصالح اقتصادی، شرکاء خود را بشناسد، می‌تواند سهام بی‌نام را که معلوم نیست در دست چه اشخاصی است به سهام بانام تبدیل کند. چون این قبیل سهام در دست اشخاص متفرقه بوده و شرکت از هویت و محل اقامت آنها اطلاع ندارد. قانون تشریفات و ملاحظات بیشتری برای آن قائل شده است تا حقی از کسی ضایع نشود.
در این مورد به موجب ماده ۴۴ قانون تجارت: “باید مراتب در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی‌های مربوط به شرکت در آن نشر می‌گردد سه نوبت هر یک به فاصله پنج روز منتشر و مهلتی که کمتر از شش‌ماه از تاریخ اولین نشر آگهی نباشد به صاحبان سهام داده شود تا برای تبدیل سهام خود به مرکز شرکت مراجعه کنند. در آگهی تصریح خواهد شد که پس از انقضای مهلت مزبور تمام سهام بی نام شرکت باطل شده تلقی می‌گردد.”
مسلم است در صورت عدم مراجعه دارندگان سهام بی نام ورقه سهم آنها باطل شده و شرکت باید سهام جدیدی با نام صادر نماید و سپس در مورد شرکتهای سهامی عام باید سهام مزبور را در بورس اوراق بهادار و در صورتی که در بورس پذیرفته نشود و یا این که سهام مربوط به شرکتهای سهامی خاص باشد از طریق حراج فروخته شود.
آگهی حراج نیز به موجب ماده ۴۵ قانون تجارت: “حداکثر تا یک ماه پس از انقصای مهلت شش ماه مذکور فقط یک نوبت در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی‌های مربوط به شرکت در آن نشر می‌گردد منتشر خواهد شد. فاصله بین آگهی و تاریخ حراج حداقل ده روز و حداکثر یکماه خواهد بود. در صورتی که در تاریخ تعیین شده تمام یا قسمتی از سهام بفروش نرسد حراج تا دو نوبت طبق شرایط مندرج در این ماه تجدید خواهد شد.”
اگر مقداری از سهام مزبور پس از تجدید حراج فروش نرفت باید سهم با نام مزبور در شرکت باقی بماند تا هر زمان دارندگان سهام بی نام مراجعه کردند و خسارت‌های مربوط را پرداختند به آنان داده شود.
طبق ماده ۴۶ قانون تجارت در صورتی که سهام فروش رفت پس از کسر هزینه‌های “مترقبه” از قبیل هزینه آگهی و حق الزحمه کارگزاران بورس و غیره، مازاد آن توسط شرکت در حساب بانکی بهره‌دار سپرده می‌شود. در صورتی که تا ده سال دارندگان سهام بی‌نام مراجعه نمودند، باقی مانده به او پرداخت می‌گردد والا در حکم مال بلاصاحب بوده و با اطلاع دادستان محل به خزانه دولت منتقل می‌شود.
